|
«Οι ανήλικοι σε υψηλό κίνδυνο, ευθύνη όλων» Τετάρτη 8 Απριλίου 2009 Αίθουσα Εφετείου Αθηνών Πενταρβάνη Θεοδοσία Φιλόλογος -εκπαιδευτικός Μέλος του Δ.Σ της Ε.Π.Α.Α. Το Σχολείο ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών; Δοκεῖ γαρ αὐτή ἡ ἡλικία μάλιστα ἐπιμελείας δεῖσθαι Κύρου Παιδεία Οι ανήλικοι έχουν ανάγκη πολύ περισσότερης φροντίδας τόνιζε ο ιστορικός Ξενοφώντας πριν 24 αιώνες διότι είναι εύπειστοι,ευάλωτοι, περίεργοι,τολμηροί,μιμητικοί παρορμητικοί,αυθόρμητοι.και εξ αυτών των χαρακτηριστικών κινδυνεύουν από ενήλικες και συνομήλικους.από Μ.Μ.Ε.και Δελτία ειδήσεων,από αρνητικά πρότυπα και εναλλακτική ενημέρωση,από τεχνολογία και περιβάλλον ,από ουσίες και εθισμό, από άγχος και προσδοκίες ,από αδιαφορία ή υπερπροστατευτισμό. Το σχολείο με τον κοινωνικοποιητικό του ρόλο καλείται να προστατέψει τα παιδιά τόσον από τους σύγχρονους μηχανισμούς βίας και καταπίεσης όσον και από εσωτερικούς και εξωτερικούς κινδύνους .Έχει όμως τη δυνατότητα ?ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καιρών Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας της unisef ,τα ελληνόπουλα από μικρή ηλικία βιώνουν τις δυσκολίες της ζωής.(δημοσιεύτηκε στις 15-2-2007)
Ερευνα της UNISEF για τα παιδιά στην Ελλάδα -Γυρίζουν την πλάτη στο σχολείο 70% -Λένε πως οι γονείς τους τους αφιερώνουν ελάχιστο ως καθόλου χρόνο 40% -Έπεσαν θύματα βίας από συνομηλίκους το τελευταίο δίμηνο 25% -Βρίσκονται εκτός δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης 20% -Ζουν σε συνθήκες φτώχειας 12% -Ζουν στο σπίτι με άνεργους και τους δυό γονείς 2% -Γνωρίζουν ότι τα οικονομικά της οικογένειας τους δεν πάνε καλά 29%
Σε πανελλαδική έρευνα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (δημοσιεύτηκε 30-3-2008) Καταγράφονται ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τα συναισθήματα των μαθητών όταν βρίσκονται στο σχολείο Ερευνα Παιδαγωγικού Ινστιτούτο για τα συναισθήματα των Μαθητών στο σχολείο
68%νιώθουν κούραση 58%πίεση 53%πλήξη 52% άγχος 32%απογοήτευση 27%απαισιοδοξία 23% οργή 27%ευχαρίστηση 22%χαρά 22%αισιοδοξία 15%μοναξιά Σύμφωνα με στοιχεία του ΥΠΕΠΘ από τα διαγνωστικά κέντρα περισσότεροι από 190.000.μαθητές χρήζουν ψυχολογικής υποστήριξης. Ανησυχητικά και τα στοιχεία αυτοτκονιών εφήβων.
Εικόνα σου είμαι κοινωνία και σου μοιάζω! Η παγκόσμια κοινότητα σ’όλα τα επίπεδα ζει σ’ένα συγκρουσιακό περιβάλλον, συμπεριφέρεται με επιθετικότητα και βία.Η σχολική κοινότητα δε μένει ανεπηρέαστη και αναπαράγει την ευρύτερη κοινωνική και οικογενειακή βία η οποία στις μέρες μας οξύνεται και τυγχάνει Ιδιαίτερης προβολής από τα Μ.Μ.Ε.Οι έρευνες που έχουν γίνει στη χώρα μας τα τελευταία 15 χρόνια δεν περιλαμβάνουν ένα αριθμό βίαιων περιστατικών τα οποία δεν κοινοποιούνται για να μη στιγματιστεί ο θύτης ή το θύμα ,η οικογένεια, ως και το κύρος του σχολείου..Όμως όλες οι έρευνες καταγράφουν αύξηση κάθε μορφής σχολικής βίας Mορφές βίας Λεκτική(πειράγματα.προσβλητικοί χαρακτηρισμοί, ύβρεις ,εξευτελισμός, ταπείνωση,διάδοση ψευδών σχολίων, αποστολή μηνυμάτων από κινητό και email ως και φωτογράφηση) Σωματική (χειροδικίες,ξυλοδαρμοί ατομικά και ομαδικά και με εξοσχολικούς.) Ψυχολογική(απομόνωση, καταπίεση,εκβιασμός,αποκλεισμός,απειλή κλοπή αντικειμένων ψηφιακός τραμπουκισμός) Σεξουαλική (παρενοχλήσεις λόγω ή έργω,βιασμοί, χειρονομίες) Βανδαλισμοί(καταστροφές εξοπλισμού ,κτιρίων,αυτοκινήτων εμπρησμοί.)
4.Η Πανελλαδική έρευνα τηs V-pRC που δημοσιεύτηκε στον ημερήσιο τύπο στις 7-3-2009 Έδειξε ότι Στο 90%των μαθητών Λυκείου ανέρχονται τα κρούσματα απειλών και λεκτικήςβίας Στο 70%των μαθητών έχουν εμπλακεί σε ξυλοδαρμό μέσα στο σχολείο 19,9% των μαθητών έχουν γίνει μάρτυρες επιθέσεων με αυτοσχέδια όπλα 15,7%έχουν δει πάνω από πέντε κρούσματα βίας στο σχολικό περιβάλλον. . Έρευνα που παρουσιάστηκε στην επιτροπή Μορφωτικών υποθέσεων της βουλής στις 21-6-2007 για σχολεία της Αθήνας έδειξε ότι:
Τ0 25% των μαθητών 8-15 ετών έχουν υποστεί βία από συμμαθητές τους.
Παράγοντες που συμβάλουν στη βία και θέτουν σε κίνδυνο τον ανήλικο.
Κοινωνικοπολιτικοί;αλλαγή στη σύνθεση του πληθυσμού , διαπολιτισμική σύγκρουση,αφομοιωτική επίθεση που δέχονται οι μετανάστες,ρατσισμός.κοινωνικός αποκλεισμός, απομόνωση,ελλιπής συνεργασία φορέων.ανεργία ,κοινωνικές ανισότητες.θυμός,φόβος Οικογενειακοί:, κονωνικο-οικονομική κατάσταση της Οικογένειας ,μετασχηματισμός της οικογένειας αλλαγές στη δομή και τις διαπροσωπικές σχέσεις ,έριδες ,διαζύγια, Έλλειψη συναισθηματικής και κοινωνικής υποστήριξης των παιδιών από την οικογένεια,ελάχιστος διαθέσιμος ποιοτικός χρόνος στα παιδιά, έλλιπής συνεργασία με το σχολείο. Εκπαιδευτικοί :To ανταγωνιστικό πνεύμα στο σύγχρονο σχολείο, η σχολική απoτυχία,η απόρριψη,η σχολική διαρροή,η ελλιπής επιμόρφωση εκπ/κών,ανεπαρκείς υπηρεσίες με ειδικευμένο προσωπικό Σχολικούς ψυχολόγους και κοινωνικούς λειτουργούς, υλικοτεχνική υποδομή,διαρκείς και ασταθείς αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα
Το προφίλ του θύτη και του θύματος Θύτης-Δράστης: Άτακτος ,απρόσεκτος ,ασυνεπής ,εριστικός, αψύς, ,κρύβει θυμό ,φόβο, φθόνο,πίκρα,έχει χαμηλή επίδοση συνήθως, αλλά και πρόθυμος να βοηθήσει σε εργασίες του σχολείου ,ελλιπή οικογενειακή στήριξη . Έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το πρόγραμμα Σωκράτης /comenius 2.1 το 2003 Έδειξε ότι : ΟΙ μαθητές- δράστες έχουν αρνητική αντίληψη για το σχολείο Περιορισμένο ενδιαφέρον για τα μαθήματα και τη σχολική ζωή Πιστεύουν ότι είναι «οι χειρότεροι»από τους συμμαθητές τους Αξιολογούν θετικά τη βία και την επιθετική συμπεριφορά Αδιαφορούν αν θα τιμωρηθούν η όχι από το σχολείο Πίσω από τη βία και την επιθετικότητα συχνά κρύβεται η απελπισία του παιδιού που ζητά αναγνώριση, αγάπη ,θαλπωρή.Κρύβεται ο έφηβος που έχει βιώσει ενδοοικογενειακή βία. Οι δράστες νοιώθουν θυμό και δεν είναι ικανοί να τον διαχειριστούν άλλως παρά μόνο με βία.αξίζει να τους μάθουμε να συνδιαλέγονται και να τους ακούμε.Η εφηβεία χρειάζεται στήριξη και όχι κατακραυγή.Ενα παιδί δράστης είναι και παιδί θύμα! Θύμα: Διστακτικός.χωρίς αυτοπεποίθηση, ευάλωτος,με ελλιπή συναισθηματική στήριξη από την οικογένεια , με χαμηλή αυτοεκτίμηση ,απομονωμένος,χωρίς φίλους.φοβισμένος. Διευρωπαική μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2003 για την ποιότητα ζωής των παιδιών και εφήβων σε 13 χώρες συμμετείχαν 1200 Ελληνες μαθητές και παρουσίασε ο καθηγητής ιατρικής Ιωάννης Τούντας έδειξε: Το 22,5% των Ελλήνων εφήβων βιώνουν εκφοβισμό και απόρριψη Συχνότερα θύματα είναι: έφηβοι από οικογένειες οικονομικά ασθενέστερες Έφηβοι οικονομικών μεταναστών Έφηβοι με χρόνια προβλήματα υγείας Έφηβοι χαμηλού κοινωνικού επιπέδου Αύξηση κρουσμάτων βίας παρατηρείται και σε σχολεία στα οποία φοιτούν μαθητές με εύπορους γονείς .Μάλιστα πολλές έρευνες καταδεικνύουν ότι το υψηλό οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο των γονέων σχετίζεται με τάσεις επιθετικότητας ,έπαρσης και αδιαφορίας προς τους κανόνες για τα παιδιά . Αξίζει να σημειωθεί ότι εκτός από τον ανήλικο δράστη ή θύμα έχει ανάγκη επιμέλειας και ο ανήλικος παρατηρητής βίαιων συμπεριφορών του οποίου η διαχείριση των συναισθημάτων του απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. «Σήμερα παίζανε Μολότωφ» μαθητές δημοτικού Σχολείου.
Έχει καταγραφεί σε σχετικές έρευνες ότι κατ εξοχήν βίαιη και παραβατική συμπεριφορά παρουσιάζουν οι ανήλικοι οι οποίοι διέκοψαν τη φοίτησή τους από το σχολείο ή δεν ενεγράφησαν ποτέ σε σχολείο .. Η μαθητική διαρροή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση όπως ανακοινώθηκε από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο τον Ιανουάριο του 2007 έχει ως εξής
Μαθητική διαρροή στη δευτεροβάθμια εκπ/ση - Στο Γυμνάσιο 6,09% -Στο Λύκειο 3,32% -Τ.Ε.Ε 20,28% -Για την πρωτοβάθμια εκπ/ση η διαρροή είναι « αμελητέα» !κάτω του 2% - Τρία παιδιά που φιλοξενούνται στη στέγη Αθηνών δεν είχαν εγγραφει και φοιτήσει σε σχολείο .Ο Αρμάντο χάρη στη ευαισθησία κάποιου πράκτορα και κάποιου λιμενικού φοιτά σήμερα στο σχολείο και είναι πολύ χαρούμενο.
Επισημαίνεται όμως ότι ένα μέρος των παιδιών των πιο υποβαθμισμένων κοινωνικών στρωμάτων ,δεν έχει καν εγγραφεί στο δημοτικό σχολείο ούτε έχει φοιτήσει σε σχολείο,άρα δεν μετράται στους δείκτες της διαρροής .Πρόκειται για παιδιά μειονοτήτων ,μεταναστών ,παιδιά με ειδικές ανάγκες και παιδιά υποβαθμισμένων εργατικών και ιδίως αγροτικών στρωμμάτων.παιδιά που στερούνται γονεικής επιμέλειας Το εκπαιδευτικό σύστημα δυστυχώς αδυνατεί αποτελεσματικά να εντάξει στους κόλπους του αυτά τα παιδιά .
Παράγοντες που ευθύνονται για τη σχολική διαρροή είναι κοινωνικοί,οικονομικοί οικογενειακοί Σχολικοί Παράγοντες που ευθύνονται για τη μαθητική Διαρροή
-Η χαμηλή σχολική επίδοση -Οι πολλές απουσίες -Οι συγκρούσεις με συμμαθητές /εκπαιδευτικούς -Τα προβλήματα πειθαρχίας -Η συχνή αλλαγή σχολείου.
Πολλοί είναι οι ανήλικοι που εγκαταλείπουν το σχολείο συνηδειτά προκειμένου να προσφέρουν την εργατική τους δύναμη στην οικογενειά τους ή και να επιβιώσουν Κατά γεωγραφική περιοχή η μεγαλύτερη σχολική διαρροή παρουσιάζεται στην Αν.Μακεδονία ,Θράκη Κρήτη, Ιόνια νησιά και τα νησιά Β.Αιγαίου.Το ρεκόρ σχολικής διαρροής κατέχει η περιοχή Μυλοποτάμου το Γυμνάσιο Κράνας το οποίο βρίσκεται δίπλα στα Ζωνιανά από12,95%έως40,94%. ΟΙ ανήλικοι που παραμένουν εκτός εκπ/κης διαδικασίας και στερούνται κατάλληλου οκογενειακού περιβάλλοντος είναι παιδιά υψηλού κινδύνου, γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης ,εντάσσονται σε παραβατικές ομάδες ενώ κοινοωνικοποιητικοί φορείς και αρμόδιες υπηρεσίες Προστρέχουν να βοηθήσουν κατόπιν εορτης και μετά τη δημοσιότητα .Τρανό παράδειγμα Ο δεκάχρονος με τις μολότοφ στη Θεσσαλονίκη μεταξύ αστυνομικών και κουκουλοφόρων .Ο υφυπουργός επεσκέφθη την πολυμελή οικογένεια (11 αδέλφια)του μικρού παραβάτη που είναι και το μεγάλο θύμα.παρουσία των καναλιών. «Το παιδί πηγαίνει κανονικά στο σχολείο, παρακολουθείται από κοινωνικούς λειτουργούς όπως και η οικογενειά και δεν υπάρχει πρόβλημα τόνισε στα ΝΕΑ ο πρόεδρος του Εθνικού κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης αργότερα. Το σχολείο κατά νόμον οφείλει να αναζητήσει τον κηδεμόνα του μαθητή που δεν φοιτά η διέκοψε,ή δεν παρουσιάστηκε καθόλου ,να του επισημάνει τις ευθύνες του και αν δε συμμορφωθεί να τον καταγγείλει στην Εισαγγελία και του επιβάλλεται ποινή βάσει του άρθρου 458 του ποινικού κώδικα .Στην περίπτωση που ο κηδεμόνας αγνοείται οι προσπάθειες του Σχολείου και των υπηρεσιών είναι ατελέσφορες. Τα παιδιά είναι υπόθεση όλων μας
Στο σημείο αυτό θα αναφερθώ στην περίπτωση μιας μαθήτριάς μου της χ που διέκοψε το σχολείο ,για να καταδείξω τις αδυναμίες του σχολείου και των φορέων καθώς και την έλλειψη υποστηρικτικών δομών. Χριστίνα Το Σχολικό έτος 2003-04 στην Α τάξη φοιτούσε μια μαθήτρια διαζευγμένων γονέων που ζούσε με τη γιαγια της ,μητέρα της μητερας της .Την επιμέλεια είχε η μητέρα της .Ο πατέρας της ,είχε μεγαλώσει στη στέγη ανηλίκων Αθηνών,μετά το χωρισμό του είχε δημιουργήσει και ζει με άλλη οικογένεια.Η επικοινωνία των μελών ήταν προβληματική Η Χριστίνα ήταν ένα έξυπνο παιδί,ώριμο,πρόθυμο,αγαπητό στους συμμαθητές/τριες και στους καθηγητές του, ανελάμβανε πρωτοβουλίες ,συμμετείχε στις εκδηλώσεις του Σχολείου και η βαθμολογία της 17-18.Το επόμενο σχολικό έτος παρουσίασε μια κάμψη σε όλους τους τομείς.απουσίαζε από το σχολείο αδικαιολόγητα και η γιαγιά διεμαρτύρετο για τη συμπεριφορά της και τις παρέες της .Πριν τις διακοπές του Πάσχα η γιαγιά μου ζήτησε να επικοινωνήσω με τον πατέρα της Χ να έλθει να πάρει το παιδί, διότι και η ίδια έχει προσωπική ζωή , θέλει να πάει ταξίδι και θα κλείσει την πόρτα στη Χ .Η μητέρα είχε φύγει από την περιοχή και ο πατέρας αναγκάστηκε να πάρει το παιδί μετά από πίεση του σχολείου και την απειλή ότι θα γίνει καταγγελία.Μετά τις διακοπές η φοίτηση της μαθήτριας ήταν ανεπαρκής ωστόσο της δώσαμε την ευκαιρία να συμμετέχει σε εξετάσεις το Σεπτέμβριο και να προαχθεί στην Τρίτη Τάξη Την επόμενη χρονιά η Χριστίνα άλλοτε έμενε με τη μητέρα της στον Πειραιά ,άλλοτε με τον πατέρα της, στην Αλσούπολη και άλλοτε στα Πατήσια με τη Γιαγιά της. Η ίδια δεν ένιωθε σε κανένα σπίτι ευπρόσδεκτη γιαυτο και πολλές φορές έμενε σε εγκαταλελειμμένα σπίτια ή αυτοκίνητα στο Ιλιον.Μερικές φορές έκανε διανομή φυλλαδίων ή πουλούσε εικόνες για να προσπορίζεται χρήματα.Κατέφυγα στην εισαγγελία ανηλίκων Πειραιά ,εκλήθει ο πατέρας ,του συνεστησε η κα Εισαγγελευς να παρει το παιδί ,ο ίδιος δήλωσε αδυναμία προβάλλοντας την κακή συμπεριφορά του παιδιού και την νέα οικογενειακή του κατάσταση.Την απειλούσε μάλιστα ότι θα την κλείσει στο Ιωσιφόγλειο ίδρυμα,γεγονός που την τρόμαζε Το χειμώνα του 2006 μια μέρα με χιόνι ζήτησε από το σχολείο βοήθεια ,δεν είχε που να μείνει.Τότε απευθυνθήκαμε εκ νέου στην εισαγγελία ανηλίκων Πειραια μας απάντησαν ότι η στέγη θηλέων του Πειραιά δεν τη δέχεται, θα περιμέναμε «το χαμόγελο του παιδιού»,ζητήσαμε βοήθεια από υπηρεσίες χωρις αποτέλεσμα. Τέλος απευθυνθήκαμε στην εκκλησια της περιοχής μας ,η οποία και διέθεσε αμέσως στο παιδί ένα δωμάτιο στη στέγη Γερόντων ,μέχρι να απαντήσουν οι αρμόδιες υπηρεσίες .Εκεί φιλοξενήθηκε για λίγες μέρες , το επισκέφτηκαν οι αρμόδιοι από «το χαμόγελο του παιδιού» οι οποίοι έκριναν ότι δε μπορούν να το φιλοξενήσουν, είναι δύσκολο παιδί, θέλει κινητό και εξόδους για συμμετοχή στον αθλητισμό.Απο τη στέγη γερόντων την πήρε ο πατέρας της αλλα και πάλι έφυγε .Έκτοτε η χριστίνα διέκοψε το σχολείο ,στην περιοχή εμφανιζόταν κάπου-κάπου ,φιλοξενήθηκε από ανθρώπους που την έστελναν να πουλά μικροαντικείμανα .Στις 8-2-2009 ενηλικιώθηκε τη συνάντησα .μιλήσαμε ,μένει με μια φίλη της, κάνει δουλειές του ποδαριού,θέλει να τελείώσει το σχολείο,έχει διάχυτη πίκρα ,θυμό,οργή για τουςγονείς της, επικοινωνεί με τη γιαγιά της .Πριν από λίγες μέρες σε μια απογευματινή εκπομπή επί δύο ώρες έκαναν βορρά στο κοινό την ιστορία και την προσωπικότητα της Χριστίνας, η παρουσιάστρια ,ο ψυχίαρτος και οι άλλοι συντελεστές ,έχοντας βάλει μια μικρή ταινία στα μάτια του παιδιού.Δεν το προστάτεψαν με τις ερωτήσεις τους ούτε στις πιο προσωπικές εκμυστηρεύσεις του .Την επομένη ημέρα η χριστίνα με πήρε τηλέφωνο χαρούμενη να με ρωτήσει αν είδα την εκπομπή .Μου είπε ότι μόνη της ζήτησε να παρουσιαστεί και της υποσχέθηκαν οι συντελεστές της εκπομπής και οι τηλεθεατές σπίτι,αυτοκίνητο,χρήματα και άλλη σημαντική βοήθεια στο προσωπικό της πρόβλημα.Το μόνο αρνητικό ήταν ότι την απείλησε ο πατέρας της γιατί τον εξέθεσε . Τι έκαναν οι υποστηριχτικές υπηρεσίες Πρόνοιας ? παιδικής Προστασίας?ψυχικής υγειινής?για την Χριστίνα? το σχολείο,ο Δήμος , Νομαρχία ,η γειτονιά ,οι ενεργοί πολίτες ,το κράτος ,η Δικαιοσύνη ,η Αστυνομία?η εκκλησία? -Θεωρώ ότι αν το Σχολείο ήταν ελκυστικό και κάλυπτε το κενό της οικογένειας και με έγκαιρη και κατάλληλη ψυχοκοινωνική στήριξη της Χριστίνας και της οικογενειάς της ίσως τα αποτελέσματα να ήσαν άλλα.
Τρόποι αντιμετώπισης Στην Ελλάδα ως σήμερα η σχολική βία δεν αναφέρεται ρητά στις πολιτικές του ΥΠΕΠΘ αντιμετωπίζεται σφαιρικά μέσα από τους στόχους της εθνικής πολιτικής για την παιδεία που συμβάλλουν στην ποιοτική αναβάθμιση της εκπαίδευσης(ενισχυτική διδασκαλία για τους αδύνατους μαθητές,προγράμματα για τη σχολική και κοινωνική ένταξη παλιννοστούντων και για ΑΜΕΑ,προγράμματα και υποστηρικτικές υπηρεσίες για την ψυχοκοινωνική υγεία του παιδιού ,για δημιουργική απασχόληση, επιμόρφωση εκπ/κων κ.α.)
Με αφορμή τα τελευταία κρούσματα βίας στη Βέροια και την Εύβοια κοινή ανακοίνωση της ΔΟΕ και ΟΛΜΕ αναφέρει:»η συνεργασία με τους γονείς υποτυπώδης .Η στελέχωση του σχολείου με κατάλληλο εξειδικευμένο προσωπικό (ψυχολόγους ,κοινωνικούς λειτουργούς ) είναι ανύπαρκτη.Η προετοιμασία των εκπ/κών με ευθύνη της πολιτείας είναι τουλάχιστον ανεπαρκής .Οι υπάρχοντες συμβουλευτικοί σταθμοί νέων υπολειτουργούν και δεν επαρκούν να καλύψουν τις ανάγκες των παιδιών.Θεωρούμε απαραίτητη την προώθηση ολοκληρωμένων καινοτόμων θεσμών για την αντιμετώπιση και αντιστάθμιση των εκπ/κων και κοινωνικών προβλημάτων». Το ΥΠΕΠΘ με δελτία τύπου την 6-6-2006 και 31-10-2006 απαντά για τις ενέργειές του και τους φορείς που προσφέρονται προκειμένου να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν φαινόμενα βίας : 1.Στελέχωση με κατάλληλο προσωπικό των συμβουλευτικών σταθμών νέων και επέκταση των αρμοδιοτήτων τους και στη Α/θμια εκπ/ση. 2.Ιδρυση 43 νέων Συμβουλευτικών σταθμών νέων 3Υλοποίηση προγραμμάτων σε θέματα ψυχικής υγείας και διαπροσωπικών σχέσεων με ευθύνη των υπευθύνων αγωγής υγείας . 4. Το Εθνικό Ιδρυμα Νεότητας υλοποίησε προγράμματα με θέμα «διαπροσωπικές σχέσεις –ψυχική υγεία»και « ενίσχυσης πρωτοβουλιών». 5.Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο πραγματοποίησε επιμορφωτικά σεμινάρια για 5000 εκπ/κους σχετικά με τη διαχείριση προβλημάτων στη σχολική τάξη την περίοδο2005-2006 . 6.Η Ιατρική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών στο νοσοκομείο Παίδων «Αγία Σοφία», λειτουργεί Κέντρο Πρόληψης και Υγείας «Φίλοι εφήβων» Επίσης λειτουργεί και σχολή γονέων .
Προυποθέσεις για την καταστολή και πρόληψή της βίας και παραβατικότητας
1.Συνεργασία γονέων σχολείου και άλλων φορέων. 2. Υποστηρικτικές υπηρεσίες για την ψυχοκοινωνική υγεία των μαθητών 3.Επιμόρφωση εκπ/κών στη διαχείριση κρίσεων στη σχολική πράξη. 4.Ελκυστικό σχολείο με ενδιαφέροντα προγράμματα. 5.Διεπιστημονική ομάδα στο χώρο του Σχολείου. 6. καλές πρακτικές και δράσεις. 7.υλικοτεχνική υποδομή. 8.Άσκηση στο διάλογο Ως εκπ/κος με τριαντα έξη χρόνια υπηρεσίας θεωρώ ότι το δυσκολότερο να επιτευχθεί είναι η καλύτερη επικοινωνία και συνεργασία Οικογένειας και σχολείου .Οι γονείς είτε γιατί δεν ιεραρχούν στις προτεραιότητες τους την επικοινωνία με τους εκπ/κούς είτε για αντικειμενικούς λόγους ,όπως «μη χάσουν το μεροκάματο» δεν εμφανίζονται συχνά στο σχολείο .Τους κατανοούμε.Οι σχολές γονέων είναι πολυτέλεια. Οι σύλλογοι γονέων υπολειτουργούν.Ο Σύλλογος Γονέων του 7ου Γυμνασίου εξελέγη από 67 ψηφίσαντες σε σύνολο 217 Το άλλοθι του ποιοτικού χρόνου που επικαλούνται ότι αφιερώνουν στα παιδιά τους δεν είναι ισχυρό ,Οι καλωδιωμένοι νέοι διακόπτουν την επικοινωνία .
Αντιδράσεις Γονέων Συνεργάζονται Ενοχοποιούνται και προσβάλλονται Απενοχοποιούνται Αποδίδουν τις ευθύνες σε άλλους παράγοντες Είναι καχύποπτοι,φοβούνται το στιγματισμό Δύσκολα δέχονται παραπομπή σε ειδικούς Αδιαφορούν Δεν εμπιστεύονται τους εκπαιδευτικούς . Όταν το παιδί τους είναι δράστης θεωρούν ότι η συμπεριφορά του είναι μέσα στα πλαίσια της ηλικίας, στην περίπτωση που το παιδί τους είναι θύμα ζητούν την τιμωρία του άλλου. Δεν αναγνωρίζουν το πρόβλημα του παιδιού τους και δεν εμπιστεύονται τους εκπ/κους.το έχει καταδείξει σχετική έρευνα και γιαυτό ευθύνονται οι εκπαιδευτικοί. Με δυσκολία καταφεύγουν ακόμη και ανωνύμως στις γραμμές υποστήριξης . Οι υποστηρικτικές υπηρεσίες του ΥΠΕΠΘ ,του Δήμου ,των Νοσοκομείων παίδων συνδράμουν κατά κύριο λόγο όταν συνηγορούν και οι γονείς, εξατομικευμένη συμβουλευτική για ψυχοκοινωνική στήριξη του παιδιού δεν είναι δυνατόν να γίνει μόνο με αίτημα του Σχολείου.
Σύμφωνα με το νόμο 3500 το ‘αρθρο 23 ο εκπ/κός υποχρεώνεται να καταγγείλει κακοποίηση ανηλίκου χωρίς συναίνεση του γ0νέα και για την τιμωρία του δράστη δεν απαιτείται έγκλιση όπως πρόσφατα ευαισθητοποιημένη εκπ/κός Α/θμιας κατήγγειλε κακοποίηση παιδιού από τον πατριό του. Η Επιμόρφωση των εκπ/κών στη διαχείριση κρίσεων στο σχολικό χώρο έχει μεν αρχίσει αλλά καλύπτει πολύ μικρό ποσοστό ,στο σχολείο μου μία εκπ/κος σε σύνολο 38 έχει παρακολουθήσει 50/ωρο σεμινάριο.Όσο επικινδυνος είναι οαυταρχσμός τόσο και η ασύδοτη ελευθερία ΟΙ εκπαιδευτικοί έχουμε σοβαρά ελλείμματα κατάρτισης ώστε να αναγνωρίσουμε τη δυσκολία του μαθητή όχι να τη διαγνώσουμε και να κινητοποιήσουμε το γονιό.Λειτουργούμε με την καρδιά αυτοσχεδιάζοντας πολλές φορές προσπαθώντας να συνδυάσουμε την πρόληψη της βίας,τον καθορισμό ορίων και την οχύρωση της προσωπικότητας των μαθητών.Γι’αυτό ζητούμε την κατανόηση των ειδικών για τα τυχόν λάθη μας.Είμαστε άτολμοι! μόνο με ενδείξεις να επισημάνουμε στο γονέα συμπεριφορά του παιδιού του που τυχόν τον προσβάλλει και διαταράσσει την οικογενειακή γαλήνη (Ελένη από τα Ταμπούρια) Πιστεύω ότι πολύ περισσότερα μπορεί και πρέπει να κάνει ένα σχολείο για την πρόληψη της βίας και της παραβατικότητας παρά για την καταστολή .περίπτωση πακιστανών3ο ΕΠΑΛ (Τα τρία τέρατα που έμποδίζουν τον εκπαιδευτικό να λειτουργήσει προς την κατεύθυνση της καταστολής της βίας με καινοτόμες δράσεις και πρωτοβουλίες είναι Ο ΦΟΒΟΣ,Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ Η ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ.) ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΟΥ Σ’αυτό το σημείο θα καταθέσω την εμπειρία μου από το σχολείο μου . Ανθρωπογεωγραφία του Σχολείου Το Σχολείο μου είναι το 7ο Γυμνάσιο Ζωγράφου,φοιτούν 217 παιδιά ,107 αγόρια,110 κορίτσια,64 αλλοδαποί ποσοστό 30% Οι υπηκοότητες των μαθητών είναι 53 αλβανικής,1 Ιρανικής,4 ουκρανικής,3 πολωνικής,1 Συριακής,1 Βουλγαρικής,1 Σερβικής. 45 παιδιά διαζευγμένων γονέων,4 παιδιά αγάμων μητέρων .2 παιδιά έχουν χάσει τη μητέρα 3 παιδιά ζουν με τη γιαγιά ,6 παιδιά πολύτεκνης οικογένειας 1 παιδί ΑΜΕΑ που υποστηρίζεται με παράλληλη διδακτική στήριξη και παιδιά με καρκίνο που ζουν στον Ξενώνα «ΦΛΟΓΑ». Εχουν διακόψει τη φοίτηση 2 αγόρια και 2 κορίτσια εκ των οποίων 1 αλλοδαπό και 3 ελληνόπαιδες.30 Οι μαθητές/τριες που έχουν απασχολήσει το γραφείο για εκφοβισμό ή βίαιη-επιθετική συμπεριφορά είναι: από την Α’τάξη 8 από τη Β’ τάξη 14 και τη Γ’τάξη 8 κορίτσια 7 αγόρια 23 Πολλά περιστατικά βίας δεν καταγγέλλονται από τα θύματα φοβούμενοι τις εντός και εκτός του σχολείου κυρώσεις.Αρκετές φορές τις επιθετικές συμπεριφορές τους τις θεωρούν παιγνίδι. Τα αγόρια είναι συχνότεροι δράστες και θύματα ενώ τα κορίτσια είναι συχνότερα θύματα και από τα δύο φύλα και λιγότερο δράστες. Συνήθεις καταγγελίες είναι : ύβρεις για τον ίδιο ,τη μάνα του,την οικογένειά του,τη χώρα του,προσβλητικά πειράγματα,γραπτά μηνύματα χειροδικίες,λακτίσματα,χειρονομίες,υπονοούμενα,διάδοση φημών ,κλοπή αντικειμένων γράψιμο στους τοίχους και στα θρανία.Πολλές φορές οι συγκρούσεις των μαθητών μεταφέρονται από το Σχολείο στην παρακείμενη πλατεία και το αντίστροφο με εμπλοκή και των γονιών.Για την αντιμετώπιση των κρουσμάτων της επιθετικής συμπεριφοράς που μας καταγγέλλεται ή αντιλαμβανόμαστε πέραν και πριν των προβλεπομένων της κείμενης νομοθεσίας εφαρμόζουμε καλές πρακτικές οι οποίες άλλοτε αποδίδουν πολύ και άλλοτε λιγότερο. Κατ αρχάς εφαρμόζουμε την εκ των έσω διαμεσολάβηση,μια προσέγγιση με θετικά αποτελέσματα αφού εμπλέκονται τα ίδια τα παιδιά τα οποία είναι σε καλύτερη θέση από τους ενήλικες να αντιληφθούν,να νιώσουν και να επικοινωνήσουν με το συνομήλικότους που βρίσκεται σε ομάδα κινδύνου η σε δύσκολη κατάσταση. .Πάντοτε με την άδεια και συγκατάθεση των γονέων Καλές Πρακτικές 1.Ανάθεση στη μαθητική κοινότητα να επιλύει τις συγκρούσεις 2.Μαθητής/τρια «χρεώνεται»να «συγκρατεί»τον επιθετικό συμμαθητή 3.Μαθητής/τρια «χρεώνεται»να συμπαραστέκεται διακριτικά στο μαθητή θύμα 4.Εκπαιδευτικός «χρεώνεται»να στηρίζει μαθητή ,δράστη ή θύμα 5.Ανάθεση ρόλων σε μαθητές εν δυνάμει δράστες ή θύματα 6.Συνεργασία με τις υποστηρικτικές υπηρεσίες όσον είναι δυνατόν(ομιλίες ειδικών,παραπομπή περιστατικών ) για την καταστολή αλλά κυρίως για την πρόληψη . 6.Διοργάνωση εκδηλώσεων για τη ψυχοκοινωνική στήριξη των παιδιών.
Και σ’αυτό το σημείο θα αναφερθώ σε μια πολιτιστική δραστηριότητα με διαθεματικό και διαπολιτισμικό περιεχόμενο που παρουσιάσαμε στα πλαίσια του μαθητικού Φεστιβάλ και λειτούργησε ως μοχλός ανάπτυξης της αυτοεκτίμησης της ετεροαποδοχής της δημιουργίας καλού κλίματος και κυρίως της ψυχοκοινωνικής στήριξης των παιδιών. Λέξεις Κλειδιά Αυτοεκτίμηση,ετεροαποδοχή,ανεκτικότητα, ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης,ψυχοκοινωνική στήριξη των παιδιών η εκδήλωση είχε τίτλο «Φιλία στήριγμα ζωής» Συμμετείχαν 76 μαθητές/τριες εκ των οποίων 24 αλλοδαποί Περιeλάμβανε θεατροποιημένη απαγγελία,τραγούδια,χορευτικό ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Δημιουργία θετικού ψυχολογικού κλίματος Βελτίωση διαπροσωπικών σχέσεων Ενθάρρυνση των μαθητών και απόκτηση αυτοεκτίμησης Αποδοχή διαφορετικότητας,ανεκτικότητα Στήριξη μαθητών με διαφορετικές κουλτούρες και ιδιαίτερες ικανότητες Καταπολέμηση στερεοτύπων Ανάπτυξη κλίματος εμπιστοσύνης στην κοινωνία του σχολείου Συνεργασία μαθητών, γονέων, εκπ/κών,τοπικών φορέων . Απορρόφηση κραδασμών.
Συλλογή του υλικού Τα παιδιά μας μέσα από τα βιβλία τους διάλεξαν κείμενα, έγραψαν τις σκέψεις τους. ζωγράφισαν ότι ένοιωθαν, τραγούδησαν και χόρεψαν για να εκφράσουν την αξία της Φιλίας. Οι αλλόγλωσσοι μαθητές μας παροτρύνθηκαν να συλλέξουν σχετικά κείμενα στη μητρική τους γλώσσα ..Η προθυμία τω αλλοδαπών γονέων να μας βοηθήσουν ήταν σημαντική ,δεν πίστευαν ότι θα άκουγαν στη γλώσσα τους απαγγελίες από τα παιδιά τους ,ήρθαν πιο κοντά στους καθηγητές . Η επιλογή των παιδιών που απέδωσαν τα κείμενα δεν έγινε με κριτήριο το ταλέντο που διαθέτουν ή δε διαθέτουν αλλά με στόχο να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση να συνεργαστούν και να αποφορτιστούν από αρνητικά συναισθήματα θυμού, πίκρας, μειονεξίας.Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αλλοδαποί μαθητές μας ενώ ευχάριστα συμμετείχαν στη συλλογή του υλικού, με μεγάλη δυσκολία δέχτηκαν να παρουσιαστούν σε κοινό, δεν ήταν εύκολο παιδιά με χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης να πεισθούν ότι θα τα καταφέρουν.Από τις πρώτες πρόβες δημιουργήθηκε μια ζεστή ατμόσφαιρα μεταξύ των μαθητών , ανεκάλυπταν στους συμμαθητές τους και στους εαυτούς του ικανότητες που δε γνώριζαν. πλησίασαν τους καθηγητές,που τους ενθάρυναν, ομαδοποιηθήκαμε ,τονίσαμε την αξία της διαφορετικότητας θέσαμε κοινό στόχο για το καλύτερο αποτέλεσμα. Έχει παρατηρήθει ότι από την περίοδο που εντατικοποιούνται οι πρόβες αμβλύνονται και μειώνονται οι συγκρούσεις μεταξύ των μαθητών όταν μάλιστα σε μαθητές που εμφανίζουν επιθετική συμπεριφορά τους έχει ανατεθεί ρόλος . Η Παράσταση Για την παράσταση ετοιμάσαμε αφίσες , χάρτες, πρόγραμμα και την παρουσιάσαμε στο δημοτικό θέατρο Ζωγράφου και στο Νοσοκομείο Παίδων Αγλαια Κυριακού σε μια κοινή γιορτή με τα παιδιά του ξενώνα ΦΛΟΓΑ..
Απόηχος Τα σχόλια για την εκδήλωσή μας ήταν θετικά.Στο σχολικό συγκρότημα των 4 Σχολείων έμαθαν ότι ο Μπίμπα δεν είναι απλώς ένας Αλβανός αλλά ένας μαθητής που απαγγέλει στη γλώσσα του μηνύματα ζωής ,ο Τάσος ψήλωσε από το παρατεταμένο χειροκρότημα για την απαγγελία του στη γλώσσα των γονιών του ,τη νοηματική. ο επιθετικός Γρηγόρης ένοιωσε ιδιαίτερα ικανοποιημένος για τη συμμετοχή του στο στήσιμο τη ς παράστασης Από την κοινή μας γιορτή στο Νοσοκομείο Παίδων οι μαθητές μας εκτίμησαν το αγαθό της Υγείας και προσφέρθηκαν να γίνουν εθελοντές οι ίδιοι και οι γονείς τους. Η εκδήλωσή μας από τις πρόβες ακόμη άλλαξε το κλίμα του σχολείου λειτούργησε ως γέφυρα ανάμεσα σε γονείς και σχολείο, σε σχολείο και κοινωνία ,βελτιώθηκαν οι διαπροσωπικές σχέσεις μαθητών ,γονιών .εκπ/κων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Τα αποτελέσματα της εκδήλωσης ήταν :1. Για τους μαθητές Απαλλαγή από προκαταλήψεις Αποδοχή της ετερότητας Ανάπτυξη της Αυτοπεποίθησης Αυτοεκτίμησης Βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων Συνεργατικότητα Υπευθυνότητα Ανάπτυξη πρωτοβουλιών 2.Για τους Γονείς : Επικοινωνία και συνεργασία με τη σχολική κοινότητα Ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης Αποδοχή και εκτίμηση του διαφορετικού Ανακάλυψαν ικανότητες των παιδιών τους και καμάρωσαν Θετική αντίληψη για τα παιδιά τους. Ανάπτυξη αυτοεκτίμησης 3.Για τους καθηγητές : Συνεργασία εκπ/κων γονέων και φορέων Συνεργασία εκπ/κων διαφόρων ειδικοτήτων Γνωρίσαμε ,πλησιάσαμε ,θαυμάσαμε τους μαθητές μας Γίναμε πλουσιότεροι.
Τέλος η καλή διαθεση,το φιλότιμο,και η από καρδιάς αντιμετώπιση των προβλημάτων ,δεν είναι αρκετά να προστατέψουν τους ανήλικους.Απαιτείται εγρήγορση και συνεργασία των κοινωνικοποιητικών φορέων ,συντονισμό δράσεων,στελέχωση προνοιακών και υποστηρικτηκων υπηρεσιών .Για τους εκπ/κούς ευαισθητοποίηση,εκπ/ση επιμόρφωση κατάρτιση..Εθνικές πολιτικές για την προστασία των ανηλίκων .
|