ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΗΛΙΚΟΥ ΘΥΜΑΤΟΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ

Δρ Ιωάννα Γιαννοπούλου

Παιδοψυχίατρος – Αν. Δ/ντρια ΕΣΥ

Β’ Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο Αττικόν &  ΚΨΥ Περιστερίου 

Η σεξουαλική κακοποίηση (Σ.Κ.) των παιδιών έχει σοβαρές μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση ψυχοπαθολογίας στην παιδική και εφηβική ηλικία καθώς και στην ενήλικη ζωή. 

            Όσοι εργάζονται σε δομές ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων στη χώρα μας έρχονται αντιμέτωποι με αύξηση αιτημάτων για εξέταση παιδιών-θυμάτων Σ.Κ. Η συνέντευξη με το παιδί αποτελεί τον πυρήνα της διερεύνησης της Σ.Κ., αφού το παιδί συχνά είναι ο μόνος μάρτυρας της κακοποίησής του και δεδομένης της συχνής απουσίας ευρημάτων από την ιατροδικαστική εξέταση.

           Η ανάσυρση από τη μνήμη της εμπειρίας της Σ.Κ. με ακριβή και αξιόπιστο τρόπο, που δεν θα επηρεαστεί  από την πρακτική (τεχνικές) συνέντευξης, είναι καίριας σημασίας  για την αναγνώριση (ταυτοποίηση) του θύτη  και για την περιγραφή του τύπου και της έκτασης της κακοποιητικής εμπειρίας που βίωσε το παιδί. Η διασφάλιση της αξιοπιστίας των αναφορών του παιδιού εξαρτάται από την ικανότητα του εξεταστή-συνεντευκτή να δημιουργήσει καλή σχέση με το παιδί (όχι θεραπευτική) καθώς συλλέγει πληροφορίες υιοθετώντας αντικειμενική, μη-κατευθυντική προσέγγιση και μη- κατευθυντικές τεχνικές κατά τη διάρκεια της συνέντευξης.

          Ο εξεταστής πρέπει να έχει στο νου του ότι το παιδί που εξετάζει έχει ενδεχομένως και όχι σίγουρα υποστεί Σ.Κ γιατί η εκ των προτέρων διαμορφωμένη γνώμη μπορεί να επηρεάσει την αντικειμενικότητά του.  Οφείλει δε, να είναι αμερόληπτος, ουδέτερος και «ανοιχτός» στη διερεύνηση εναλλακτικών υποθέσεων.

         Η επίτευξη αυτού του στόχου προϋποθέτει γνώση των παραγόντων που συμβάλλουν και επηρεάζουν τη διαδικασία της συνέντευξης, όπως η δυναμική διεργασία της Σ.Κ., η διαδικασία της αποκάλυψης και οι αναπτυξιακοί παράγοντες (μνημονική ικανότητα, υποβολιμότητα, γλωσσική ικανότητα). Η εξέταση του παιδιού έχει στόχο την εκτίμηση των επιπτώσεων της Σ.Κ στην ανάπτυξη και στην ψυχική υγεία του παιδιού καθώς και των θεραπευτικών αναγκών. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις είναι συχνά πολυεπίπεδες (ομαδική, ατομική, δυαδικής σχέσης, οικογενειακή θεραπεία) και ο συνδυασμός αυτών ανταποκρίνεται στις ανάγκες του συγκεκριμένου παιδιού-θύματος.